Czym jest ZCKN?
Zespół cieśni kanału nadgarstka (ZCKN) jest schorzeniem wywołanym przez ucisk na nerw przyśrodkowy w obrębie nadgarstka. Choroba ta jest najbardziej powszechną z grupy neuropatii uciskowych, z częstością występowania szacowaną na 1-3 na 1000 osób. Częściej dotyka kobiet. Najczęstszymi objawami ZCKN są uczucie drętwienia, mrowienia lub piekący ból w obrębie palców ręki. Przyczyną tych dolegliwości jest podwyższone ciśnienie w kanale nadgarstka – przestrzeni, w której przebiegają do ręki nerw pośrodkowy oraz łącznie 9 ścięgien mięśni zginaczy palców. Od przodu kanał ten jest ograniczony przez tak zwany troczek zginaczy (więzadło poprzeczne nadgarstka) – włókniste pasmo rozpięte między wyniosłościami kostnymi budującymi nadgarstek. Zarówno zmiany samego troczka, jak i obrzęk okolicznych tkanek mogą powodować upośledzenie funkcji nerwu pośrodkowego, które skutkuje zaburzeniami czucia oraz bolesnością odpowiadających temu nerwowi okolic.
Jakie są najczęstsze przyczyny ZCKN?
Zazwyczaj dokładna przyczyna pozostaje nieznana. Zwiększony ucisk na nerw przyśrodkowy w kanale nadgarstka może być efektem wielu różnych czynników. Do najczęstszych z nich należą:
Czasami występuje więcej niż jedna przyczyna ucisku na nerw pośrodkowy
w kanale nadgarstka.
Objawy ZCKN
Do najczęstszych objawów klinicznych ZCKN należą:
Dolegliwości czuciowe są najczęściej odczuwane w nocy, ale mogą pojawiać się także w trakcie codziennej aktywności, np. prowadzenia samochodu, rozmawiania przez telefon komórkowy, gotowania lub czytania gazety.
Wraz z postępem choroby może dochodzić do zaników mięśni unerwianych ruchowo przez nerw pośrodkowy (w zaawansowanym stadium widocznego przede wszystkim w obrębie mięśni kłębu kciuka) i ich konsekwencji:
Jak rozpoznać ZCKN?
Podczas wizyty lekarz przeprowadza szczegółowy wywiad dotyczący występowania u pacjenta ogólnoustrojowych chorób, rodzaju wykonywanej pracy, codziennej aktywności oraz występowania w przeszłości urazów kończyny górnej. W większości przypadków rozpoznanie ZCKN można postawić na podstawie badania lekarskiego połączonego z historią pacjenta świadczącą o potencjalnych czynnikach predysponujących do choroby.
W trakcie badania fizykalnego lekarz może sprawdzać:
Z dodatkowych badań lekarz może zlecić wykonanie:
Leczenie ZCKN
W początkowym stadium objawy ZCKN mogą być w znacznym stopniu złagodzone bez konieczności interwencji chirurgicznej. Zalecenia w tym okresie obejmują:
Postępowanie nieoperacyjne jest stosowane we wczesnym ZCKN. Metody terapeutyczne o udowodnionej naukowo skuteczności obejmują:
Przy utrzymujących się, nasilonych objawach leczeniem przyczynowym jest postępowanie operacyjne polegające – niezależnie od metody – na całkowitym przecięciu więzadła poprzecznego i zwolnieniu ucisku w obrębie kanału nadgarstka w celu wytworzenia większej ilości przestrzeni dla struktur w nim biegnących (nerwu oraz ścięgien zginaczy). Operacja, w zależności od miejscowych warunków i indywidualnych wskazań, może być wykonana metodą otwartą lub endoskopową. Zazwyczaj jest przeprowadzana w znieczuleniu nasiękowym lub odcinkowym dożylnym i nie wymaga ogólnej narkozy. Operację metodą otwartą przeprowadza się z cięcia długości ok. 4 cm na dłoniowej powierzchni ręki w okolicy nadgarstka. Po ostrożnym wypreparowaniu okolicznych struktur, przecina się troczek zginaczy. Operację kończy założenie szwów skórnych oraz usztywniającej szyny gipsowej na okres 2 tygodni. Czasem wskazane bywa założenie drenu na krótki okres czasu po zabiegu. Szwy są zdejmowane 14 dnia po operacji. Dolegliwości bólowe i zaburzenia czucia ustępują przez kolejnych kilka tygodni lub miesięcy wraz z regeneracją odbarczonego nerwu. Szybszemu powrotowi funkcji nerwu sprzyja wczesna rehabilitacja po zdjęciu szyny usztywniającej. W większości przypadków, pacjenci wracają do pracy oraz codziennych zajęć do 8 tygodni po zabiegu.
Endoskopowe odbarczenie kanału nadgarstka wykonuje się z jednego lub dwóch niewielkich (1-2 cm) nacięć na śródręczu bądź w okolicy nadgarstka po znieczuleniu miejscowym